(DĐĐT) - Hệ thống đảo nước ta được ví như mặt tiền, sân trước, cửa ngõ quốc gia; biển, đảo, thềm lục địa và đất liền hình thành phên dậu, chiến lũy nhiều lớp, nhiều tầng, bố trí thành tuyến phòng thủ liên hoàn bảo vệ Tổ quốc.
Trong
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hệ thống đảo của Việt Nam có vai
trò quan trọng, làm tăng chiều sâu phòng thủ đất nước ra hướng biển.
Do đặc điểm lãnh thổ đất liền nước ta có hình chữ S, trải dài ven biển
từ Bắc vào Nam, chiều ngang hẹp (nơi rộng nhất khoảng 600 km, nơi hẹp
nhất khoảng 50 km), nên chiều sâu đất nước bị hạn chế.
Hầu hết các trung tâm chính trị, kinh tế xã hội của ta đều nằm trong
phạm vi cách bờ biển không lớn, nên rất dễ bị địch tấn công từ hướng
biển. Nếu chiến tranh xảy ra thì mọi mục tiêu trên đất liền đều nằm
trong tầm hoạt động, bắn phá của vũ khí trang bị công nghệ cao xuất phát
từ hướng biển.
Nếu hệ thống đảo ven
bờ được củng cố xây dựng căn cứ quân sự, vị trí neo đậu, trú ẩn, triển
khai của lực lượng Hải quân Việt Nam và sự tham gia của các lực lượng
khác thì biển đảo có vai trò quan trọng làm tăng chiều sâu phòng thủ
hiệu quả cho đất nước.
Sự liên kết
giữa các đảo, cụm đảo, tuyến đảo tạo thành lá chắn, bức tường thép quan
trọng phía trước bảo vệ vùng biển và dải bờ biển, đặc biệt là quần đảo
Hoàng Sa, Trường Sa bảo vệ sườn phía Đông của Tổ Quốc, tạo thành một hệ
thống cứ điểm tiền tiêu để ngăn chặn và đẩy lùi các hoạt động lấn chiếm,
xâm phạm chủ quyền quốc gia của nước ngoài.
Vì thế từ lâu quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa luôn được các nhà khoa học quân sự, chính trị đánh giá cao.
Thách thức trong quản lý, sử dụng và bảo vệ hệ thống đảo ven bờ
Trong quản lý nhà nước về hệ thống đảo
Đảng, Nhà nước Việt Nam đã sớm quan tâm đến các vùng biển đảo, đặc biệt
là hệ thống đảo ven bờ và khẳng định phấn đấu “Trở thành một nước mạnh
về biển là một mục tiêu chiến lược xuất phát từ các yêu cầu và điều kiện
khách quan của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam”.
Năm 2010, Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch phát triển kinh tế biển, đảo Việt Nam đến năm 2020.
Bản quy hoạch này đề cập khá chi tiết và toàn diện các lĩnh vực cần đầu
tư, phát triển, từ kết cấu hạ tầng để phục vụ cho nhu cầu phát triển
kinh tế biển và cải thiện điều kiện sinh sống của người dân; hệ thống
dịch vụ nghề cá để hỗ trợ hoạt động đánh bắt xa bờ, hoạt động du lịch,
vận tải biển, cho đến các dịch vụ y tế, giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực
và vấn đề an ninh quốc phòng.
Tuy
nhiên, việc quản lý nhà nước về biển và hải đảo hiện nay vẫn theo chuyên
ngành hẹp mà chưa có sự phối hợp, thống nhất theo đa ngành, đa mục tiêu
dẫn tới chồng chéo, mâu thuẫn giữa các bộ ngành, giữa các địa phương
với nhau, giữa bộ ngành với địa phương các ngành có liên quan.
Mỗi ngành lại quản lý theo mục tiêu riêng, phục vụ lợi ích chính cho
ngành mình, mà chưa quan tâm đến các ngành có liên quan khác, chưa quan
tâm đến lợi ích chung, quốc gia. Vì thế mâu thuẫn, xung đột lợi ích giữa
các bên liên quan xuất hiện ngày càng nhiều, tiềm ẩn những đe dọa cho
sự phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững.
Đến nay, nước ta vẫn chưa có Luật biển, luật tài nguyên và môi trường
biển, luật quản lý các đảo, luật quản lý vùng bờ…, chưa có quy hoạch về
sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường biển, hải đảo, vì thế việc quản
lý nhà nước tổng hợp, thống nhất về biển, hải đảo còn rất hạn chế, khó
khăn, bất cập.
Về chính sách vẫn còn
thiếu và chưa đồng bộ như chính sách di dân ra các đảo, chính sách ưu
đãi cho các doanh nghiệp kinh doanh trên đảo, chính sách đối với người
làm nhiệm vụ trên biển, đảo…
Bảo vệ chủ quyền.
Từ nhiều năm nay, nhất là những năm đầu của thập kỷ 70 của thế kỷ XX
đến nay trên Biển Đông đang tồn tại những tranh chấp biển đảo rất quyết
liệt và phức tạp, tiềm ẩn những nhân tố mất ổn định, tác động đến quốc
phòng và an ninh nước ta.
Trên Biển
Đông vùng biển nước ta tiếp giáp với vùng biển 7 nước trong khu vực là:
Trung Quốc (phía Bắc), Campuchia và Thái Lan (Tây Nam), Philippin,
Malaixia, Inđônêxia, Brunây (phía Đông, Đông Nam và Nam).
Nơi đây đang diễn ra những tranh chấp phức tạp và quyết liệt về chủ
quyền giữa các quốc gia, đẩy tới xu hướng tăng cường lực lượng quân sự,
đặc biệt là hải quân của các nước trong khu vực, nhất là những nước có
tiềm lực lớn về kinh tế, quân sự.
Vấn đề tranh chấp lớn nhất hiện nay trên biển Đông là hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa giữa Việt Nam với Trung Quốc.
Trong các thập kỷ gần đây Trung Quốc đã hai lần sử dụng vũ lực để
giành quyền chiếm hữu các đảo Hoàng Sa (ngày19/01/1974) tại và ngày
14/3/ 1988 tại Trường Sa. Sau các biến cố trên, mặc dù hai nước
đã bình thường hóa quan hệ năm 1991, song tình trạng căng thẳng trên
biển vẫn tồn tại. Việc thông qua Luật về lãnh hải của CHND Trung Hoa
ngày 25/2/1992, trong đó khẳng định lại yêu sách của Trung Quốc đối
với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, lại làm dấy lên một làn
sóng lo ngại mới tại Đông Nam Á.
Ngày 15/5/1996, Trung Quốc gia nhập UNCLOS 1982 và cam kết giải quyết
các tranh chấp “phù hợp với luật pháp quốc tế đã được công nhận”.
Tuy nhiên, cùng ngày, Trung Quốc công bố sắc lệnh mở rộng lãnh
hải, trong đó áp dụng việc vạch đường cơ sở cho quốc gia quần đảo vào
khu vực quần đảo Hoàng Sa. Hành động này của Trung Quốc là “bất
hợp pháp” - đó là điều mà nhiều học giả đều nói tới” và là chủ đề chất
vấn tại Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF).
Đóng góp của Indonesia (trong vai trò đồng chủ trì với
Canada) và các nước ASEAN, Trung Quốc tại Hội thảo “Kiềm chế các
xung đột tiềm tàng tại biển Đông” từ năm 1993, các sáng kiến về Bộ quy
tắc ứng xử giữa VN - Philippines, TQ - Philippines, nỗ lực của các
bên liên quan trực tiếp đã đưa đến việc ký kết Tuyên bố về cách ứng
xử của các bên trong biển Đông năm 2002 (DOC), một bước ngoặt mới đi
đến một giải pháp cho biển Đông.
Tuy
nhiên cơn khát dầu lửa và các nguồn tài nguyên biển lại tiếp tục làm
dấy lên làn sóng lo ngại mới về hành động lấn chiếm trên biển
Đông.
Trong năm 2007 - 2009,
Trung Quốc đưa ra chiến lược “biển xanh”, triển khai căn cứ tàu ngầm
nguyên tử ở Hải Nam, xúc tiến chương trình đóng tàu sân bay, nâng cấp
đơn vị hành chính Tam Á, mở tour du lịch ra đảo Phú Lâm (Hoàng Sa).
Tháng 11 / 2008, Tập đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc CNOOC thông qua
kế hoạch đầu tư 200 tỉ NDT (29 tỉ USD) cho thăm dò và khai thác
dầu khí ở biển Đông.
Trung Quốc
cũng tăng cường sức ép lên các công ty dầu khí nước ngoài
(British Petroleum (BP), Conoco Phillips, Exxon Mobil, và Oil &
National Gas Company (ONGC) đang làm việc trên thềm lục địa Việt
Nam, tiếp tục duy trì yêu sách đường “lưỡi bò” đứt khúc 9 đoạn và chủ
trương “chủ quyền thuộc ta, gác tranh chấp cùng khai thác”.
Tháng 5 / 2009, tình hình thêm nóng bỏng với việc Việt Nam cùng
Malaysia trình hồ sơ chung ranh giới thềm lục địa ngoài 200 hải lý và
gặp phải sự phản đối của Trung Quốc.
Phái đoàn đại diện của Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc lần đầu tiên
chính thức khẳng định yêu sách của nước này với tất cả vùng nước và các
đảo trong phạm vi “đường yêu sách lưỡi bò”. Việt Nam và Malaysia cho
rằng hồ sơ ranh giới thềm lục địa của mình được tính từ đường cơ sở
đất liền nên không ảnh hưởng đến quyền lợi của các nước nào khác.
Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã tuyên bố với thế giới chủ quyền về hai
quần đảo này, đưa ra những bằng chứng không thể chối cãi về pháp lý, sở
hữu, các nhân chứng lịch sử, bằng chứng lịch sử về hai quần đảo này,
đồng thời nói rõ quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam năm 1974 đã bị Trung
Quốc dùng vũ lực để xâm chiếm, nói rõ quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển
đảo của Nhà nước ta.
Việt Nam mong
muốn giải quyết tranh chấp trên bằng đối thoại, thương lượng, hòa bình,
nhưng cũng sẽ sử dụng mọi khả năng để bảo vệ chủ quyền biển , đảo của
mình.
Trong khai thác, sử dụng đảo
Ô nhiễm môi trường và cạn kiệt nguồn tài nguyên, sinh thái
Các đảo nằm giữa biển bao la, đảo luôn hứng chịu tác động mạnh mẽ của
khí quyển và thủy quyển, nhất là trong điều kiện biến đổi khí hậu mực
nước biển dâng.
Phần lớn các đảo đều
có cấu trúc sườn bất đối xứng: sườn phía hướng sóng gió mạnh dốc hẹp,
trong khi sườn khuất gió thoải và rộng hơn: một loạt các vấn đề về môi
trương đang xảy ra như: lớp thảm phủ thực vật trên các đảo bị suy giảm;
đất trên đảo vốn đã bị rửa trôi, nghèo dinh dưỡng càng bị suy thoát
nhanh chóng; các đảo chủ yếu là đảo nhỏ và trung bình với tiềm năng nước
hạn chế, nguồn nước mặt cạn kiệt, nguồn nước ngầm dưới đất cạn kiệt và
bị nhiễm bẩn nhiễm mặn;
Trên những
đảo ven bờ có dân cư sinh sống, một vấn đề môi trường nan giải chưa tìm
được hướng khắc phục là rác thải và nước thải của các điểm dân cư: Nhiều
nghiên cứu cho thấy môi trường nước quanh đảo đã có dấu hiệu ô nhiễm
dầu, sắt, kẽm, chất hữu cơ và chất thải sinh hoạt, vượt tiêu chuẩn cho
phép như cửa Lục ( vịnh Hạ Long).
Nghề đánh bắt cá các đảo ven bờ đang khai thác quá mức, các rạn san hô
bị phá hủy, xuống cấp do những cách đánh bắt có tính hủy diệt làm suy
thoái đa dạng sinh học và ô nhiễm môi trường biển.
0 nhận xét:
Post a Comment