Thời gian qua, chính quyền TPHCM đã ưu tiên phát triển đô thị về phía Nam (tiến ra biển Đông); nhưng trước bối cảnh biến đổi khí hậu - mực nước biển dâng - có ý kiến đề nghị nên chuyển hướng ưu tiên sang phía Đông (tiến về sông Đồng Nai, sông Sài Gòn).
Bất lợi khi tiến ra biển Đông
Gần đây, tại hội thảo khoa học về quy hoạch - kiến trúc TPHCM (do chính quyền TPHCM và Bộ Xây dựng tổ chức), Tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị TPHCM, đã đề nghị xem lại hướng phát triển ưu tiên của đô thị TPHCM trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn biến phức tạp.
Thực tế, từ những năm 1990, chính quyền TPHCM đã có chủ trương phát triển thành phố về phía Nam - tiến ra biển Đông. Cho nên, với sự hợp tác của tập đoàn CT & D (Đài Loan), chính quyền TPHCM đã “biến” một khu vực rộng lớn hàng ngàn héc ta đất bỏ hoang (vì nhiễm phèn) ở nơi đây trở thành khu chế xuất Tân Thuận, khu công nghiệp Hiệp Phước, nhà máy nhiệt điện Phú Mỹ, khu đô thị Phú Mỹ Hưng...
Nhưng ông Hòa cho rằng, vì phía Nam thành phố là khu vực thấp nhất của đô thị - cửa thoát nước của đô thị ra biển Đông - nên khi khu vực này “bị” đô thị hóa nhanh, thiếu thận trọng (xóa bỏ thảm thực vật, lấp kênh rạch xây công trình), đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc thoát nước của đô thị - cản trở dòng chảy. Bằng chứng là thời gian ngập úng đô thị (khi có mưa lớn hoặc triều cường dân cao) hiện nay dài hơn trước đây.
Chưa kể, phần lớn khu vực phía Nam thành phố có cao độ bằng 0 (bằng mực nước biển), cho nên khi mực nước biển dâng cao hay mưa lớn đều tác động trực tiếp đến khu vực này. Cụ thể, từ năm 2010 đến nay, do biến đổi khí hậu, các cơn mưa kéo dài (vũ lượng trên 1.000 mm) trên địa bàn TPHCM xuất hiện nhiều hơn; đồng thời mực triều cường cũng liên tục tăng cao (năm 2010: 1,45 mét; 2013: 1,50 mét; 2015: 1,68 mét) đã gây ngập nặng tại quận 7, huyện Nhà Bè, Bình Chánh...
Vì vậy, theo ông Hòa, TPHCM cần thận trọng khi quy hoạch phát triển một đặc khu kinh tế tại khu vực phía Nam thành phố như dự định. Bởi vì, trước đây, năm 2004, dự án Thành phố cảng Hiệp Phước cũng đã được quy hoạch tại khu vực phía Nam thành phố, nhưng đến nay câu hỏi bao giờ thì khu vực này chìm trong nước vẫn ám ảnh các nhà đầu tư nên dự án vẫn bất động.
Giáo sư Volker Martin, Đại học Brandenburg (Đức), một chuyên gia về quy hoạch đô thị, cho rằng hướng Nam và khu vực phía Nam của thành phố cần hạn chế phát triển đô thị, chỉ nên xây dựng một số khu dân cư có độ nén cao phục vụ cho hoạt động của hệ thống cảng biển Hiệp Phước. “Không nên xây dựng dàn trải, vừa tốn kinh phí xử lý nền móng vừa lấn chiếm hết đất của hệ thống kênh rạch... Và nên nhớ, hướng Nam là hướng thoát nước cho toàn bộ thành phố”, ông nói.
Nhận thấy sông, rạch ở phía Nam thành phố bị san lấp nhiều, nước thiếu chỗ thoát, dễ gây ra tình trạng ngập úng cho toàn khu vực nên ông Volker Martin kêu gọi Phú Mỹ Hưng xem xét đến khía cạnh phát triển theo hướng thích nghi với biến đổi khí hậu - thực hiện các giải pháp trữ nước bằng các hồ chứa nhân tạo cũng như tạo vùng đệm với khu vực xanh, khơi thông các đường thoát nước.
Trong bài viết của mình về khu Nam Sài Gòn, ông Volker Martin nhận định: “Mối nguy hiểm trong tương lai cho Phú Mỹ Hưng không phải là tiếng ồn mà là khả năng dễ bị tổn thương khi mực nước biển dâng. Đây là một thách thức lớn cho sự an toàn của Phú Mỹ Hưng cũng như khu vực lân cận ở phía Nam vốn có nền đất thấp bằng mực nước biển”.
Do biến đổi khí hậu, các cơn mưa kéo dài, có vũ lượng trên 1.000 mi li mét trên địa bàn TPHCM xuất hiện nhiều hơn, khiến nhiều đường phố chìm trong nước. (Ảnh: Minh Khuê)
Tiến về phía sông, hướng Đông?
Thực ra, đô thị TPHCM được quy hoạch phát triển về các hướng Đông, Tây, Nam, Bắc và cả hướng lên trời và ngầm xuống đất. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là, trong từng thời điểm, phải xác định được hướng nào cần ưu tiên phát triển trước (theo nguyên lý, vùng nào thuận lợi sẽ phát triển trước); nếu không sẽ mất chủ động trong quản lý (tập trung đầu tư vào khu vực chưa cần đầu tư, đầu tư tràn lan... kém hiệu quả kinh tế).
Trong giai đoạn hiện nay, kiến trúc sư Lê Văn Năm, nguyên Kiến trúc sư trưởng TPHCM, và kiến trúc sư Huỳnh Xuân Thụ, Giám đốc Trung tâm Thông tin quy hoạch TPHCM, đều có quan điểm và đề xuất: coi hướng Đông là địa bàn phát triển chủ đạo của đô thị TPHCM trong giai đoạn tới.
Ông Thụ cho rằng, về đặc điểm tự nhiên, khu vực phía Đông, gồm quận 2, quận 9, quận Thủ Đức, có địa hình khá phong phú so với các khu vực khác và ít chịu ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Vùng cao nằm ở Đông Bắc quận Thủ Đức và quận 9 có độ cao trung bình 10-25 mét so với mực nước biển. Vùng thấp nằm giáp với sông Sài Gòn và sông Đồng Nai có cao độ trung bình một mét và có cảnh quan sông nước rất đặc trưng (ngoài sông Sài Gòn và Đồng Nai còn có sông Tắc, Rạch Chiếc, rạch Ông Nhiêu...).
Theo quy hoạch vùng TPHCM, hướng Đông sẽ kết nối với đô thị Biên Hòa, Nhơn Trạch, Dầu Giây (Đồng Nai); Long Hải, Vũng Tàu... (Bà Rịa - Vũng Tàu). Ngoài ra, hướng này có quy mô đất lớn, địa hình cao, nền đất cứng... rất thuận lợi phát triển các khu đô thị. Hơn nữa, trong khu vực hướng Đông cũng có nhiều dự án công trình giao thông lớn như sân bay Long Thành, cảng Cái Mép, Thị Vải...
Chưa kể, theo quy hoạch chung xây dựng TPHCM, khu vực phía Đông đang xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm, khu công nghệ cao, khu đại học quốc gia, khu công viên lịch sử văn hóa các dân tộc, khu thể dục thể thao Rạch Chiếc... “Hướng Đông thành phố là địa bàn có rất nhiều tiềm năng phát triển. Cơ sở khoa học và pháp lý cho sự phát triển của khu vực này đã được xác lập. Vấn đề còn lại là chính quyền thành phố cần có những chính sách và giải pháp phù hợp để khai thông các tiềm năng”, kiến trúc sư Lê Văn Năm nói.
Hiện một số công trình giao thông trọng điểm kết nối khu vực này với trung tâm TPHCM đã và đang được đầu tư, như: Đại lộ Đông Tây - Võ Văn Kiệt - Mai Chí Thọ, đường vành đai phía Đông (cầu Phú Mỹ nối Nguyễn Văn Linh qua quận 2, quận 9), tuyến metro số 1... Ông Thụ nhận định, trong tương lai gần, giao thông khu vực phía Đông sẽ rất thuận lợi cho đầu tư và phát triển đô thị.
Tuy nhiên, ông Thụ thừa nhận, ngoại trừ một số tuyến đường chính, nút giao thông lớn và vài dự án nhỏ, cục bộ, về cơ bản hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật đô thị và hạ tầng xã hội của khu vực này vẫn chưa hoàn chỉnh, chưa tạo kết nối tốt với các đô thị xung quanh; quy hoạch xây dựng còn nhiều bất cập, đầu tư dàn trải, chất lượng không gian kiến trúc cảnh quan còn hạn chế, còn tình trạng phát triển tự phát...
Vì vậy, để phía Đông trở thành khu vực phát triển chủ đạo của đô thị - xây dựng nơi đây thành vùng đô thị hóa mạnh mẽ, theo hướng hiện đại, đa chức năng và đóng vai trò trung tâm dịch vụ cho sự phát triển của TPHCM và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam - kiến trúc sư Lê Văn Năm đề xuất điều chỉnh lại quy hoạch khu vực này theo hướng quy hoạch phân khu (không giới hạn địa giới hành chính); đẩy mạnh các dự án hạ tầng giao thông kết nối; xây dựng kế hoạch phát triển đô thị có sự phối hợp đa ngành; tăng cường thu hút đầu tư vào các dự án thương mại, dịch vụ cùng với các dự án phát triển đô thị quy mô lớn...
Quang Chung
(TBKTSG)
(TBKTSG)
0 nhận xét:
Post a Comment