Biên tập viên Paul Rincon của Hãng tin BBC (Anh) vừa đúc kết 12 sự
kiện khoa học và môi trường nổi bật trong năm 2012, mỗi sự kiện xảy ra
từng tháng trong năm.
Tháng 1-2012
Một nhóm các nhà khoa học tại ĐH Khoa học và y khoa Oregon, Mỹ đã
thành công vượt mong đợi trong lĩnh vực nghiên cứu tế bào gốc, mở ra
triển vọng trong nghiên cứu di truyền học trên con người. Họ tiến hành
chiết xuất các tế bào từ trong phôi của sáu cặp khỉ bố mẹ, kết hợp chúng
vào một phôi thai duy nhất trong phòng thí nghiệm. Sau đó, phôi thai
mới được cấy vào dạ con của khỉ cái. Kết quả là có ba chú khỉ con ra
đời, trong đó có Roku (ảnh) và Hex là cặp sinh đôi và chú khỉ còn lại
được đặt tên là Chimero.
Các nhà khoa học Anh phát hiện loài cua “Hoff” có lông rậm ở phần
ngực – được lấy theo tên của nam diễn viên người Mỹ David Hasselhoff có
bộ ngực trông khá hoàn hảo – là một khám phá quan trọng khác trong tháng
1/2012. Loài cua này “nuôi” vi khuẩn trên bộ lông ngực rậm rạp, sau đó
lấy vi khuẩn làm thức ăn. Điều kỳ lạ là chúng sống tràn ngập xung quanh
những miệng phun thủy nhiệt có độ sâu khoảng 2,5km dưới vùng biển Nam
cực – nơi có nhiệt độ rất nóng khó loài nào có thể tồn tại. Trong năm
2012, cách thức sử dụng tên của nhân vật nổi tiếng để đặt tên cho loài
mới phát hiện cũng được áp dụng cho loài cá nước ngọt sinh sống các vùng
nước chảy xiết đông bắc nước Mỹ và hóa thạch của loài thằn lằn đã tuyệt
chủng cách đây khoảng 65 triệu năm. Cả hai loài này đều mang tên của
tổng thống Mỹ Barack Obama, Đó là cá Etheostoma obama và thằn lằn
Obamadon gracilis.
Khỉ con Roku mang gen của sáu khỉ bố mẹ khác nhau (Ảnh: BBC)
Tháng 2-2012
Cuối năm 2011, sau khi thực hiện thí nghiệm OPERA, nhóm nhà khoa học
tại Tổ chức Nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN) và Phòng thí nghiệm Gran
Sasso ở Ý thông báo đã phát hiện đột phá mới trong lĩnh vực vật lý khi
cho rằng các hạt neutrino chuyển động với tốc độ lên tới
300.000,6km/giây, nhanh hơn tốc độ ánh sáng khoảng 6km/giây. Tuy nhiên
trong tháng 2-2012, các nhà nghiên cứu mới tìm thấy vấn đề ảnh hưởng đến
kết quả của thí nghiệm OPERA. Hóa ra sai lầm chỉ là do kết nối đường
cáp không chuẩn. Sự công bố vội vàng này dẫn đến sự từ chức của giáo sư
Antonio Ereditato tại CERN, chủ nhiệm dự án OPERA – người đã trực tiếp
đo và đưa ra kết quả.
Tháng 3-2012
Nhiệt độ bề mặt sao Thủy cao trên 400 độ C. Do đó, các nhà khoa học
vô cùng bất ngờ khi tàu thăm dò Messenger của Cơ quan Hàng không vũ trụ
Mỹ (NASA) tìm thấy bằng chứng về sự tồn tại của nước ở dạng băng trên
hai cực của sao Thủy.
Một tin khoa học môi trường khác nổi bật trong tháng 3/2012 là lần
đầu tiên các nhà khoa học Anh triển khai thí nghiệm trồng giống lúa mì
biến đổi gen có thể kháng được rệp tại hạt Hertfordshire, Anh. Tuy
nhiên, dự án này không được tiến hành thuận lợi khi trong tháng 5-2012,
cảnh sát địa phương phải bắt giữ hàng trăm người biểu tình đang phá hủy
cánh đồng lúa mì biến đổi gen khi họ cho rằng chúng có thể gây ra những
vấn đề tiêu cực đối với sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường xung
quanh.
Tháng 4-2012
Các nhà khoa học Hà Lan đã công bố xác nhận về sự tồn tại của hạt
Majorana fermions – một loại hạt giống electron có phản hạt riêng của
nó. Loại hạt Majorana fermions sẽ mang đến cho con người một ứng dụng
trong thực tế, đó là cách thức lưu trữ thông tin đơn giản và hiệu quả
hơn trong điện toán lượng tử.
Tháng 5-2012
Một bước tiến mới trong lĩnh vực không gian khi vào tháng 5/2012,
Công ty không gian tư nhân SpaceX (Mỹ) đã thực hiện thành công sứ mệnh
phóng tàu vũ trụ Dragon mang theo chuyến hàng hóa đầu tiên lên Trạm
không gian quốc tế – khởi đầu cho kỷ nguyên hàng không vũ trụ thương
mại.
Trong khi đó, các nhà khoa học Thụy Sĩ đã thành công trong việc đánh
thức phần “não cột sống” của các con chuột bại liệt bằng cách tiêm các
loại hóa chất kết hợp tế bào vào cơ thể chúng, làm các con chuột bị liệt
cử động trở lại. Đây một bước tiến lớn trong việc tìm kiếm phương pháp
điều trị cho các bệnh nhân bị chấn thương cột sống.
Một nghiên cứu khoa học thành công khác trong tháng 5/2012 khi một
nhóm các nhà khoa học quốc tế đã giải mã thành công bộ gen cà chua – có
35.000 gen, mở đường cho nghiên cứu các biện pháp nâng cao hàm lượng
dinh dưỡng và tìm ra giống cà chua ngon hơn trong vòng năm năm.
Tháng 6-2012
Hiện tượng thiên văn kỳ thú sao Kim đi ngang Mặt trời vào ngày 6/6/2012 (Ảnh: BBC)
Ngày 6/6/2012, giới thiên văn học đã tận mắt chiêm ngưỡng được hiện
tượng thiên văn xảy ra “lần cuối trong đời người”, đó là sao Kim đi
ngang Mặt trời hay còn gọi là “sự đi qua của sao Kim (Venus Transit)”
bởi lần kế tiếp xảy ra hiện tượng này là vào ngày 11/12/2117. Kim tinh
nằm “chính xác” ngay giữa Trái đất và Mặt trời, sao Kim xuất hiện như
một dấu chấm đen tí hon so với ánh sáng chói lòa của Mặt trời. Các nhà
khoa học đã 7 lần phát hiện hiện tượng này vào những năm 1631, 1639,
1761, 1769, 1874, 1882 và 2004.
Trong tháng 6/2012, thế giới cũng chú ý đến Hội nghị thượng đỉnh về
môi trường Rio+20 tại bang Rio de Janero, Brazil. Gần 100 nguyên thủ
quốc gia và thủ tướng chính phủ đã đến dự hội nghị dưới sự chủ trì của
Liên Hiệp Quốc. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon kêu gọi chính phủ
các nước xóa dần nạn đói trên thế giới và có những cam kết về vấn đề
như năng lượng sạch. Tuy nhiên sau ba ngày họp, Rio +20 đã khép lại vào
ngày 22-6-2012 nhưng không vạch ra được những mục tiêu và lộ trình cụ
thể để hướng tới một sự phát triển bền vững.
Tháng 7-2012
Một loại hạt mới có các đặc điểm tương thích với hạt cơ bản Higgs –
hay còn gọi là “hạt của Chúa” – loại hạt tạo nên khối lượng cho vật chất
được phát hiện tại Máy gia tốc hạt lớn (LHC) của Tổ chức Nghiên cứu
nguyên tử châu Âu (CERN). Đây được xem là hạt cơ bản cuối cùng cần thiết
để hoàn thành chuỗi mắc xích trong mô hình chuẩn của vật lý hạt –
thuyết cơ bản của vật lý hiện đại mô tả về tính tương tác mạnh, yếu của
tất cả các hạt hạ nguyên tử và được dùng để giải thích mọi hiện tượng
trong vũ trụ.
Trong khi đó, tại Thế vận hội Olympic London 2012, các nhà khoa học
tuyên bố phòng thí nghiệm doping đã được xây dựng và áp dụng công nghệ
xét nghiệm “siêu nhanh và nhạy” để phát hiện chất cấm nhằm tạo sự công
bằng cho tất cả vận động viên tham dự.
Tháng 8-2012
Robot “Tò mò” của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) chỉ mất “7 phút
kinh hoàng” để đi vào bầu khí quyển sao Hỏa và hạ cánh xuống bề mặt
hành tinh này vào ngày 6-8-2012. NASA cho biết mục tiêu của dự án trị
giá 2,5 tỉ USD này là đánh giá xem liệu sao Hỏa có tồn tại sự sống hay
không. “Sự kiện này đánh dấu một thành tựu công nghệ chưa từng có và là
niềm tự hào quốc gia trong nhiều năm tới ” – Tổng thống Mỹ Barack Obama
tuyên bố.
Ngày 25/8/2012, thế giới vô cùng thương tiếc khi chỉ huy trưởng sứ
mệnh Apollo 11 – phi hành gia người Mỹ Neil Armstrong đã qua đời ở tuổi
82 sau các biến chứng từ ca phẫu thuật tim hồi đầu tháng 8. Ông
Armstrong đã trở thành người đầu tiên đặt bước chân lên Mặt trăng vào
ngày 20/7/1969, đánh dấu bước ngoặt vô cùng trọng đại trong lịch sử hàng
không vũ trụ nước Mỹ trong cuộc chạy đua thám hiểm không gian với Liên
Xô. “Đây là bước chân nhỏ của con người, nhưng lại là bước tiến vĩ đại
của nhân loại” – câu phát biểu nổi tiếng của Armstrong khi ông bước lên
bề mặt Mặt trăng. Hài cốt của Armstrong đã được thủy táng trong một nghi
thức đám tang trang trọng diễn ra ngày 14/9/2012, trên tàu hàng không
mẫu hạm USS Philippine Sea giữa Đại Tây Dương.
Phi hành gia nổi tiếng người Mỹ Neil Armstrong đã qua đời ở tuổi 82 (Ảnh: BBC)
Tháng 9-2012
Một tin tức môi trường đáng lo ngại được Trung tâm Dữ liệu băng tuyết
quốc gia Mỹ công bố trong tháng 9/2012, đó là diện tích biển băng ở Bắc
cực đang ở mức thấp kỷ lục – giảm xuống 3,41 triệu km2 vào ngày
16/09/2012, thấp hơn 50% so với mức trung bình trong giai đoạn
1979-2000.
Bên cạnh đó, tín hiệu vui đã đến ở lĩnh vực y học khi vào ngày
5/9/2012, các nhà khoa học đã công bố bản đồ chi tiết nhất về bộ gen
người – công trình nghiên cứu chung của hơn 400 nhà khoa học tại 32
phòng thí nghiệm ở các nước: Anh, Mỹ, Tây Ban Nha, Singapore và Nhật
Bản. “Bản đồ Google” bộ gen người được kỳ vọng giúp giới khoa học tìm
hiểu sâu hơn nhiều loại bệnh, từ đó có hướng điều trị hiệu quả hơn.
Trong tháng 9/2012, lần đầu tiên Cơ quan Bảo vệ thiên nhiên và môi
trường nước Anh đã cấp giấy phép hoạt động cho nông dân, cho phép họ bắn
và tiêu diệt những con lửng hoang dã (badger) trên quy mô lớn – loài
động vật thuộc họ chồn bị tình nghi lây nhiễm vi khuẩn gây bệnh lao cho
gia súc như bò. Tuy nhiên, vấn đề con lửng truyền bệnh lao giữa các gia
súc vẫn còn gây tranh cãi nên đã xuất hiện làn sóng của những người biểu
tình, buộc phải trì hoãn việc tiêu diệt con lửng đến mùa hè năm 2013.
Tháng 10-2012
Ngày 14/10/2012, Felix Baumgartner – vận động viên nhảy dù người Áo –
đã thực hiện cú nhảy ngoạn mục ở độ cao 39km từ một khoang chứa đặc
biệt gắn dưới một khinh khí cầu khổng lồ tại một địa điểm ở bang New
Mexico, Mỹ. Sau lời chào đến hàng triệu người theo dõi khắp thế giới,
Baumgartner đã nhảy khỏi khoang chứa và tăng tốc rất nhanh, đạt tốc độ
1.340km/giờ, nhanh hơn tốc độ âm thanh.
Giải Nobel – giải thưởng uy tín nhất được trao hàng năm cho các lĩnh
vực y học, vật lý và hóa học. Trong năm 2012, giải Nobel y học được trao
cho các nhà khoa học Shinya Yamanaka (người Nhật) và John Gurdon (người
Anh) với công trình tái lập trình tế bào trưởng thành thành các tế bào
gốc đa năng. Serge Haroche (người Pháp) và David Wineland (người Mỹ)
được nhận giải Nobel vật lý vì đã tìm ra cách nghiên cứu và quan sát
trực tiếp các hạt lượng tử riêng lẻ mà không phá hủy chúng. Hai người Mỹ
Robert Lefkowitz và Brian Kobilka đã giành giải Nobel hóa học với công
trình nghiên cứu tập trung vào việc đột phá về các phản ứng của các thụ
thể trong tế bào cơ thể với môi trường xung quanh.
Tháng 11-2012
Mực nước biển toàn cầu tăng 11 mm trong hai thập kỷ qua. Đó là kết
quả các nhà khoa học đã công bố trong tháng 11/2012 trong quá trình họ
nghiên cứu các tảng băng ở hòn đảo Greenland, Bắc cực và tại Nam cực,
điều này cho thấy các tảng băng đã tan chảy nhanh hơn bao giờ hết.
Trong tháng 11/2012, Ob River – tên tàu chở khí đốt hóa lỏng đầu tiên
– đã băng qua Bắc cực. Công ty Dynagas (Hi Lạp) sở hữu tàu Ob River cho
biết cuộc hành trình con tàu thật thú vị khi nó vượt Bắc Băng Dương –
nơi băng đang tan chảy – để tới Nhật Bản. Thời gian di chuyển của tàu
giảm 20 ngày so với lộ trình thông thường. Các nghiên cứu cho thấy những
điều kiện biến đổi khí hậu trên Bắc Băng Dương hiện nay đang trở nên
thuận lợi hơn cho hoạt động vận tải. Lợi nhuận sẽ tăng khi quãng đường
giảm tới 40%, đồng nghĩa với việc tiết kiệm 40% nhiên liệu.
Tháng 12-2012
Hội nghị biến đổi khí hậu lần thứ 18 của Liên Hiệp Quốc diễn ra tại
thủ đô Doha, Qatar thảo luận các vấn đề nổi bật như việc các quốc gia
giàu phải bồi thường cho các nước nghèo hơn vì những vấn đề liên quan
đến biến đổi khí hậu. Ngoài ra, các quốc gia phát triển cần thực hiện
triệt để các cam kết cắt giảm lượng khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính.
Một tin khoa học nổi bật trong tháng cuối năm 2012 là nhà thiên văn
học nổi tiếng người Anh Patrick Moore đã qua đời vào ngày 9/12, thọ 89
tuổi. Ông từng dự đoán hành tinh bên ngoài hệ Mặt trời sẽ được phát hiện
trong 50 năm tới và con người có thể đi du lịch tới Mặt trăng, sao Hỏa
và vượt ra khỏi hệ mặt trời vào cuối thế kỷ này.
0 nhận xét:
Post a Comment